Dr.Bob's Boekbesprekingen (7)

Boeken over Delphi 3
We zijn er een tijdje uit geweest met de Delphi boekbesprekingen, maar vanaf dit nummer van Conference zijn we weer volop terug met de laatste Delphi 3 boeken. Om te beginnen deze keer weer twee bijzondere boeken: Mastering Delphi 3 van Marco Cantù en Hidden Paths of Delphi 3 van Ray Lischner.

Mastering Delphi 3
Auteur: Marco Cantù, Uitgever: Sybex
Mastering Delphi 3 van Marco Cantù is de derde editie van zijn Masting Delphi boek (en niet de tweede editie, zoals de voorkant ons wil doen geloven). De eerste editie voor Delphi 1 besloef maar liefst 1500 pagina's, en was in zijn tijd het beste Delphi boek voor beginners en gevorderden; met name vanwege de compleetheid van zowel de onderwerpen als de voorbeelden die Marco in zijn boek behandelde. Mastering Delphi 2 bracht het aantal pagina's met bijna een derde terug tot 1040, met name door een hoop voorbeelden weg te laten. Dit deed het boek in mijn ogen niet veel goeds, omdat ik persoonlijk altijd het beste leer van voorbeelden. De verkopen van Mastering Delphi 2 vielen inderdaad wat tegen (waarschijnlijk ook doordat Delphi 2 Unleashed en Delphi 2 Developer's Guide ook erg goede boeken waren voor een vergelijkbaar lezerspubliek).
Voor de derde editie van het boek ziet het er weer heel wat beter uit: het aantal pagina's is terug naar bijna 1500, met vele nieuwe voorbeelden en alle nieuwe Delphi 3 specifieke onderwerpen. Vrijwel alle hoofdstukken moesten worden aangepast, en er zijn zelfs enkele nieuwe hoofdstukken met de Delphi 3 specifieke onderwerpen zoals OLE en COM, ActiveX en een internet hoofdstuk. En bet bericht dat Delphi 3 Unleased en Delphi 3 Developer's Guide niet zullen verschijnen is zelfs mede oorzaak van het feit dat deze nieuwste editie van het boek inmiddels al aan de derde print-ronde toe is (waarbij enkele foutjes alweer uit het boek gehaald zijn).
Het boek bestaat uit vier grote delen: Delphi and Object Pascal, Using Components, Components and Libraries, en Advanced Delphi Programming. Het eerste deel is een uitgebreide introductie in Delphi 3, Object Pascal, OO en de Visual Component Library. Meer ervaren Delphi gebruikers kunnen dit eerste deel van 330 pagina's desgewenst overslaan, alhoewel enkele handige Delphi 3 tips hierin terug te vinden zijn.
Het tweede deel laat zien hoe de VCL componenten gebruikt kunnen worden, door een soort "tour de VCL" van 550 pagina's te organiseren waarbij elk component aan de orde komt. Van de basis componenten, tot de nieuwe 32-bits en Delphi 3 specifieke componenten, en tenslotte de database en data-aware componenten. Dit deel is in feite de kern van het boek, om mensen echt wegwijs te maken in de mogelijkheden van de VCL componenten. Daarbij zijn voorbeelden natuurlijk onmisbaar, en Mastering Delphi 3 staat gelukkig weer bol van de leuke en leerzame voorbeelden.
Het derde deel van het boek, getiteld "Components and Libraries" bevat 225 pagina's met wat meer geavanceerde informatie vergeleken met de eerste twee delen. Hierin komen onderwerpen aan de orde als het zelf schrijven van VCL componenten, de Open Tools API (voornamelijk voor het schrijven van property en component editors) en DLLs, maar ook de nieuwe Delphi 3 specifieke onderwerpen zoals OLE, COM, ActiveX en internet. Dit zijn de hoofdstukken die volledig nieuw zijn ten opzichte van voorgaande edities van het boek, en zijn in mijn ogen ook meteen het meest interessantst van het hele boek.
Het laatste deel van het boek omvat 275 pagina's met Advanced Delphi Programming onderwerpen, waaronder enkele hoofdstukken die met name voor grotere Delphi projecten nuttig kunnen zijn. Het gebruik van resources, printing capabilities, file support, exchanging data, etc. Tot slot volgen nog twee appendices; eentje over OO concepten, en een tweede met een introductie in SQL. Het geheel wordt afgesloten met een index van 90 pagina's, die echter wel in een wat kleiner font afgedrukt had mogen worden.
Mastering Delphi 3 is geen boek om te leren programmeren, maar wel te leren dat met Delphi 3 te doen. Enige voorkennis van Windows is welkom, en zelfs ervaren Delphi programmeurs zullen merken dat het boek nog zat onderwerpen bevat die nieuw of interessant zijn. Er zijn slechts twee onderwerpen die in mijn ogen een beetje onderbelicht zijn, en dat zijn internet programmering (slechts iets meer dan 30 pagina's) en Client/Server database onderwerpen (maar daar is Ken Henderson's Database Programming with Delphi 3 voor beschikbaar). Een feit blijft dat ik dit boek iedereen kan aanraden! Mastering Delphi 3 is gewoon het beste en meest uitgebreide algemene Delphi 3 boek dat momenteel beschikbaar is.

Hidden Paths of Delphi 3 - Experts Wizards and the Open Tools API
Auteur: Ray Lischner, Uitgever: Informant Press
Hidden Paths of Delphi van Ray Lischner heeft als sub-titel "Experts, Wizards and the Open Tools API", maar gaat in werkelijkheid over de Open Tools API (waar Experts en Wizards slechts een deel van uitmaken) in de breedste zin van het woord. In feite bevat dit boek alle ingredienten om de Delphi ontwikkelomgeving z lf uit te breiden. De 18 hoofdstukken van het boek zijn met name gericht op Delphi 3, alhoewel het meeste ook te gebruiken is met Delphi 2. Voor Delphi 1 zijn alleen de eerste drie hoofdstukken relevant, omdat Delphi 1 slechts een zeer beperkte Open Tools API kent. Ray laat alle nuttige interface classen aan de orde komen, zoals TIExpert (waar we onze vier mogelijke soorten Expert/Wizard van moeten afleiden), TIToolServices (om met de Delphi IDE zelf te praten), de TIMenuItemIntf and TIMainMenuIntf voor plug-ins in het menusysteem, TIAddInNotifier, TProjectNotifier en TIModuleInterface voor classes die zgn. notification-messages ontvangen (en dus op gebeurtenissen en situaties kunnen reageren, zoals het openen van een project). Ook komen de editor en file interfaces aan de orde, waarmee we de editor zelf kunnen aanpassen (zowel lezen als schrijven).
Ieder hoofdstuk bevat veel van de Open Tools API source code zoals die bij Delphi 3 in de TOOLSAPI directory terug te vinden is. Maar dan met de uitleg erbij wat er precies gebeurt, en een enkele keer ook hoe het achter de schermen gebeurt. Een aantal voorbeeld Experts en Wizards helpen om de verschillende mogelijkheden nog eens duidelijk te maken.
De schrijver beweert meermalen dat de Delphi Open Tools API ongedocumenteerd is. Dit is in mijn ogen niet helemaal correct: de VCL source code bevat een eigen TOOLSAPI directory waarin de - goed gedocumenteerde - interface source code van de Open Tools API terug te vinden is. Daarnaast zijn er al verschillende hoofdstukken in boeken en artikelen over Experts, Wizards, Component/Property Editors etc. verschenen, dus cht ongedocumenteerd is de Open Tools API allang niet meer. Aan de andere kant zul je in de on-line help of de manuals van Delphi weinig tot geen informatie vinden, dus echt goed gedocumenteerd (door Borland) is de Open Tools nou ook weer niet.
Het boek kan op twee manieren gebruikt worden: als leesboek van hoofdstuk 1 tot 18, of als naslag boek, waarbij alleen het betreffende hoofdstuk (of hoofdstukken) wordt gelezen dat relevant is, bijvoorbeeld voor property of component editors, die immers ook onderdeel uitmaken van de Open Tools API. Met name als naslagwerk heeft het boek in mijn ogen veel waarde, omdat alle informatie op overzichtelijke wijze gepresenteerd wordt.

Conclusie
Mastering Delphi 3 is een goed boek voor wie met Delphi wil leren werken, en dan met name met de nieuwste (32-bits only) versie Delphi 3. Zeer volledig en uitgebreid boek. De enige twee zaken die in mijn ogen iets meer aandacht hadden mogen krijgen - vergeleken met de rest - zijn internet en client/server database programma's. Maar daar zijn weer andere boeken voor, natuurlijk.
Hidden Paths of Delphi 3 is een goed boek om de ins en outs van de Open Tools API van Delphi te leren kennen. De meeste informatie is ook terug te vinden in de VCL source code (vandaar de kreet "Use the Source, Luke"), maar het boek biedt een handig overzicht met daarbij de praktijkervaringen van de auteur zelf.